ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ <<<ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕ ΜΕ...!

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΘΡΟΥ- ΔΟΚΙΜΙΟΥ

ΠΑΙΔΕΙΑ Η΄ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

"ΔΟΚΙΜΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ"

ΔΟΚΙΜΙΟ < Ένα ιδιότυπο γραμματειακό είδος

ΟΡΙΣΜΟΣ << Δοκίμιο<< Δοκιμή-απόπειρα για προσέγγιση (προσωπική –υποκειμενική σκοπιά του συγγραφέα) και για προβληματισμό  σχετικά με θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Είναι μια σύντομη μελέτη που πραγματεύεται προβλήματα φιλολογικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, κοινωνικά καθώς και θέματα λογοτεχνίας.

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ:	ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΟΚΙΜΙΟΥ:
Να επιχειρηματολογήσει            Να ενημερώσει                             Να πληροφορήσει                          Να πείσει	Η συντομία
Να θέσει ερωτήματα	Η σαφήνεια
Να διδάξει	Η καλλιέπεια (πλούσια και προσεγμένη έκφραση)
Να συγκινήσει                         Να καλλιεργήσει την ευαισθησία	Η διαλεκτική προσέγγιση (αντιπαραβολή θέσεων)
Να τέρψει
Να προβληματίσει

ΕΙΔΗ ΔΟΚΙΜΙΟΥ:

Α) ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ	Β) ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ
Επιχειρήματα –Τεκμήρια-Παραδείγματα	Συνειρμοί-Μεταφορική, ποιητική παρουσίαση υποκειμενικών απόψεων  ενός θέματος
Αυστηρό, σοβαρό,  επιστημονικό ύφος Προσωπικό	Οικείο, άμεσο, ελεύθερο, λογοτεχνικό, Συναισθηματικά φορτισμένο-Προσωπικό
Τρόποι πειθούς: Επίκληση στη λογική –Επίκληση στην αυθεντία	Τρόποι πειθούς: Επίκληση στο συναίσθημα (κυρίως)
Γλώσσα:                            Κυριολεκτική /Δηλωτική                       Ειδικοί όροι                                 Λόγιες εκφράσεις                 Λεξιλογικός πλούτος              Υποτακτική σύνδεση                 Συνοχή κ.λπ.	Γλώσσα:                            Μεταφορική /Συνυποδηλωτική                             Στοιχεία  προφορικότητας δηλ.<Καθημερινές εκφράσεις                 Λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες                                            Λογοτεχνικότητα/Σχήματα λόγου

ΔΟΜΗ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Α) ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ	Β) ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ
1.Σταθερό θεματικό κέντρο 2.Τριμερής δομή: Α. Πρόλογος< Θέμα-Θέση Β. Κύριο μέρος <Επιχειρηματολογία-        Αποδεικτικό υλικό Γ. Επίλογος <Συγκεφαλαίωση - Συμπεράσματα	1.Σταθερό θεματικό κέντρο 2.Χαλαρή δομή 3.Ελεύθερη περιήγηση στο χώρο των ιδεών

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ <<<< ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

      Η Παράγραφος θεωρείται  αυτοτελές,  
    νοηματικά, τμήμα του γραπτού πεζού λόγου.


Οι τρόποι ανάπτυξης αυτής είναι:

1)   Ορισμός   2)   Διαίρεση     3)  Π αραδείγματα    4)   Σύγκριση - αντίθεση

5)    Αναλογία  6)   Αιτιολόγηση   7)    Αίτιο – Αποτέλεσμα   8)    Συνδυασμός μεθόδων

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

(ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ)

1.Σ' αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Λεν τους ξέρει, αλλά...υπάρχουν. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσει, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο«ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δεν διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455* ωστόσο στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική.                                                                                             ΕΞ.2011

Β2. α) Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου. («Σ' αυτόν τον υπαρκτό [...] με την Αφρική»). (Μονάδες 4)

Α)…………………………………………………………………………………..    

Β)…………………………………………………………………………………..

2.  Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών. Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή)

Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; (Η εκπαίδευση δεν νοείται ... των σχολικών τειχών) (μονάδες 4)

ΕΞ.2010

…………………………………………………………………………………..

3. Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. Δεν αληθεύει όμως τη δική μας εποχή. Γιατί σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί λοιπόν ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής  τεχνικής».                        
ΕΞ.2004

Β2. Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου.

Μονάδες 5

Α)……………………………………………………………………………….

β)………………………………………………………………………………..

4. Η «ανθρωπιά» είναι μια λέξη του καιρού μας, ένας όρος κοινόχρηστος, ένα νόμισμα που κυκλοφορεί σ’ όλα τα χέρια, γιατί συμβαίνει η ανταλλακτική του αξία να είναι πολύ μεγάλη. Και με την «ανθρωπιά» εννοούμε, φυσικά, τη συμπόνια, τη συμμετοχή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο πάθος του γείτονα. Και όχι μόνο του γείτονα. Του κάθε ανθρώπου. Άλλοτε χρησιμοποιούσαν τον όρο «ανθρωπισμός». Έλεγαν: «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής» και με τούτο εσήμαιναν μια προσωπικότητα που ξοδευόταν ολόκληρη για να κάμει το καλό. Ο Ντυνάν, για παράδειγμα, ο ιδρυτής του «Ερυθρού Σταυρού», υπήρξε ένας τέτοιος ανθρωπιστής. Πέρα απ’ ό,τι θα μπορούσε να ενδιαφέρει αποκλειστικά το άτομό του, εσυλλογίσθηκε τους ανθρώπους που έπασχαν, έξω από διάκριση φυλής και θρησκείας, «εν πολέμω και εν ειρήνη».

Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην πρώτη παράγραφο του

κειμένου (Η «ανθρωπιά» … «εν πολέμω και εν ειρήνη») και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.          Εξ.2014                                                                                  Μονάδες 6

Α)……………………………………………………………………………………..

Β)……………………………………………………………………………………..

5) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ _2001

Σύμφωνα  µε  την  Ευρωπαϊκή Ένωση,  η  τηλεργασία  μπορεί  να  οριστεί ως  η μορφή εργασίας που εκτελείται από ένα άτομο κυρίως ή σε ένα σημαντικό μέρος τις, σε τοποθεσίες εκτός του παραδοσιακού εργασιακού χώρου, για έναν εργοδότη ή  πελάτη,  και  η  οποία  περιλαμβάνει  τη  χρήση  των  τηλεπικοινωνιών  και προηγμένων  τεχνολογιών  πληροφόρησης  ως  ένα  ουσιαστικό  και  κεντρικό χαρακτηριστικό τις εργασίας. Οι δύο βασικοί τρόποι τηλεργασίας είναι είτε κάποιος να είναι υπάλληλος σε έναν εργοδότη είτε ελεύθερος επαγγελματίας. Στην πρώτη περίπτωση,  ο  εργαζόμενος  είναι  μόνιμα  συνδεδεμένος  µε  το  δίκτυο  των εργοδοτών,  η  εργασιακή  του  ζωή  είναι  πολύ  περισσότερο  ελεγχόμενη  µέσω  τις τεχνολογίας και έχει πολύ λιγότερη ευελιξία ως τις τον τρόπο που θα οργανώσει τον  εργάσιμο  χρόνο  του.  Στη  δεύτερη  περίπτωση,  ο  εργαζόμενος  είναι  πολύ περισσότερο  ελεύθερος  να  καθορίσει  τον  ρυθμό εργασίας  του  εκτελώντας  την εργασία  του  στον  προσωπικό  του  υπολογιστή  και  συνδεόμενος  µόνο,  όταν  είναι απαραίτητο, µε  το  δίκτυο  τις  επιχείρησης,  το  οποίο  μπορεί  να  εφαρμοστεί  σε πολλά επαγγέλματα

Β.2.  Να επισημάνετε τις τρόπους µε τις οποίους οργανώνεται ο λόγος στην παραπάνω παράγραφο αναφέροντας τα συγκεκριμένα χωρία.

Α)…………………………………………………………………………………….

Β)…………………………………………………………………………………….

  6)    Η καταγραφή όλων των μνημείων αυτών -των πολύ ή λιγότερο γνωστών, των εντοπισμένων αλλά μη ερευνημένων, αλλά και εκείνων των οποίων γνωρίζουμε ακόμη την ύπαρξη μόνο από αρχαίες μαρτυρίες- με όλα τα δεδομένα τους, δηλαδή την ιστορία τους, τα χαρακτηριστικά τους, την κατάστασή τους και τις δυνατότητες χρήσης ή απλής ανάδειξής τους, θα προσφέρει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στη συστηματικότερη διαχείριση αυτού του πλούτου.                                  ΕΞ.2015                                                                      

Β2. α) Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της έβδομης παραγράφου του κειμένου (Η καταγραφή … αυτού του πλούτου) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 4

Α)……………………………………………………………………………………….

Β)………………………………………………………………………………..........

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

"ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ!!

Βασικό κεφάλαιο του μαθήματος της Γλώσσας Γ΄Λυκείου αποτελεί "Η Πειθώ"(Διαδραστικό σχολικό βιβλίο).Ακολουθεί θεωρητικό σχεδιάγραμμα ως προς τους τρόπους πειθούς και τα μέσα υλοποίησής τους. ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥΣ Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Παροχή ερεθισμάτων στη διάνοια/σκέψη του δέκτη  ώστε να λειτουργήσει λογικά και να αποδεχθεί τις θέσεις του πομπού ΣΤΟΧΟΣ = η απόδειξη μιας θέσης- άποψης Α. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ = Θεωρητικοί συλλογισμοί, αποτελούμενοι από λογικές προτάσεις (προκείμενες) που παραθέτονται λογικά και καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα • συλλογισμοί • προτάσεις κρίσεως • ερωτηματικές προτάσεις ή ρητορικά ερωτήματα Β. ΤΕΚΜΗΡΙΑ = Συγκεκριμένα πραγματικά στοιχεία που χρησιμεύουν ως αποδείξεις (παραδείγματα, αριθμητικά ή στατιστικά δεδομένα, γεγονότα, επιστημονικά πορίσματα, γνωματεύσεις, αυθεντίες) • αποδείξεις  • παραδείγματα • στατιστικά στοιχεία • πορίσματα ερευνών • εμπειρικές αλήθειες • παραθέματα  • μαρτυρίες • γεγονότα (ιστορικά κ.ά.) Β.ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: - Επηρεασμός της ψυχής, κινητοποίηση των συναισθημάτων του δέκτη, ώστε να καταστεί ευνοϊκά διακείμενος απέναντι στον πομπό και τα λεγόμενά του και να παρακινηθεί προς την προσδοκώμενη απόφαση ΣΤΟΧΟΣ: επιχειρείται να ευαισθητοποιηθεί ο δέκτης για το σοβαρό πρόβλημα που θίγεται, να βιώσει συναισθήματα ενοχής, ντροπής, φόβου, δυσπιστίας, απογοήτευσης κτλ. ή χαράς, ικανοποίησης, θάρρους, εμπιστοσύνης, ενθουσιασμού κτλ., ούτως ώστε να ανησυχήσει, να προβληματιστεί, να κινητοποιηθεί, να αφυπνιστεί.                       ΜΕΣΑ: α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ των εξωτερικών ή εσωτερικών χαρακτηριστικών ατόμων, συνθηκών, καταστάσεων β ΑΦΗΓΗΣΗ γεγονότων, εμπειριών, συμβάντων γ ΧΙΟΥΜΟΡ – ΠΕΡΙΠΑΙΚΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (λογοπαίγνιο) δ ΕΙΡΩΝΕΙΑ - ΣΑΡΚΑΣΜΟΣ ε ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΗ ΓΛΩΣΣΑ = λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες- σχήματα λόγου – υπερβολή-  μεταφορά - επιθετικοί προσδιορισμοί – χρήση α΄και β΄προσώπου – λέξεις με ιδεολογική και συναισθηματική φόρτιση – ρητορικά ερωτήματα, ιδιαίτερα σημεία στίξεως- -χρήση προστακτικής-υποτακτικής Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Προβολή της ακεραιότητας, εντιμότητας, ήθους του πομπού ΣΤΟΧΟΣ: Ο πομπός να  αποκτήσει  την εμπιστοσύνη του δέκτη                 ΜΕΣΑ: α) ομιλία ή γραφή σε α΄ ενικό πρόσωπο β) χρήση λέξεων δηλωτικών ηθικών αρετών= εγκωμιαστικά λόγια γ) αναφορά σε πράξεις, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, αποδεικτικές του ήθους του πομπού δ) επίδειξη γνώσεων- τίτλων -Αξιόπιστος λόγος –Έπαινοι -Εγκώμια -Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός - θετικά φορτισμένο λεξιλόγιο Δ. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Αμαύρωση του ήθους του αντιπάλου μέσω προσωπικής επίθεσης και παράλληλα έμμεση ανάδειξη του ήθους και της ακεραιότητας του πομπού άρα και των λεγομένων του ως αξιόπιστων ΣΤΟΧΟΣ: επιχειρείται να αντικρουστούν τα αντίθετα επιχειρήματα που (τυχόν) προβάλλονται, με την καταρράκωση του κύρους αυτού που τα αντιπροσωπεύει.                    ΜΕΣΑ: α) ομιλία ή γραφή σε β΄ή γ΄ πρόσωπο β) χρήση λέξεων δηλωτικών ελαττωμάτων= επικριτικά λόγια γ) αναφορά σε πράξεις, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, αποδεικτικές του ηθικού ελλείμματος του αντιπάλου δ) ύβρεις, ειρωνεία, καταγγελίες - αρνητικά φορτισμένο λεξιλόγιο Ε.ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Παράθεση απόψεων ενός ειδικού επιστήμονα, μελετητή, καταξιωμένου επαγγελματία, πνευματικού ανθρώπου ΣΤΟΧΟΣ: Εγκυρότητα-Ισχυροποίηση γνώμης γράφοντος-Ενίσχυση πειστικότητας-Γνώση-Αμεσότητα, φυσικότητα                   ΜΕΣΑ: -Αναφορά σε λόγια μιας προσωπικότητας -Αποφθέγματα –Ρητά –Γνωμικά -Παροιμίες  α) αυτούσια παράθεση απόψεων= δήλωση ονόματος ειδικού-χρήση εισαγωγικών β) νοηματική απόδοση απόψεων = δήλωση ονόματος- απουσία εισαγωγικών ΣΤ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Προσπάθεια κολακείας του δέκτη    ΣΤΟΧΟΣ:                                                Ο δέκτης  να γίνει πιο ευνοϊκός ακροατής/ αναγνώστης των απόψεων του πομπού                    ΜΕΣΑ: Αυτό επιτυγχάνεται με άμεσο ή έμμεσο (λανθάνοντα) αξιολογικό χαρακτηρισμό, ο οποίος ανάγει το δέκτη σε ξεχωριστή προσωπικότητα, ηθικά και κοινωνικά αποδεκτή, ώστε να τον ταυτίσει με ένα θετικό πρότυπο συμπεριφοράς και να τον ωθήσει να προσπαθήσει να το αποδείξει με τη στάση του. Π.χ.                                                                       -Οι καλές μητέρες φροντίζουν τα παιδιά τους με γάλα Χ                                                      -Ο δημοκρατικός πολίτης θα συμφωνούσε μαζί μου ότι …  <<Τόνωση αυτοσυναισθήματος του δέκτη ( αυτός ο τρόπος μπορεί να συμπεριληφθεί και στην επίκληση στο συναίσθημα)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΡΟΠΩΝ ΠΕΙΘΟΥΣ