ΠΕΡΙ ΑΝΤΩΝΥΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΩΝΥΜΩΝ Ο ΛΟΓΟΣ!

Στα πλαίσια των ασκήσεων του μαθήματος της Ελληνικής γλώσσας  (Λυκειακές τάξεις) συχνή άσκηση θεωρείται αυτή της εύρεσης συνωνύμων και αντωνύμων.Ακολουθεί μια σειρά τέτοιων ασκήσεων από τα κείμενα που δόθηκαν σε πανελλαδικές εξετάσεις Γ΄Λυκείου παρελθόντων ετών.Παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το βιβλίο "Γλωσσικές Ασκήσεις για το ΓΕΛ" στην αντίστοιχη ενότητα.

  ΑΝΤΩΝΥΜΑ-ΣΥΝΩΝΥΜΑ

1.Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

ταυτόχρονα, γέννησε, αισθανθεί, πληθαίνουν, ανάλγητη ………………………………………………………………………………………………………….....................   

Μονάδες5                                                                                                                                                              

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

ανούσια, εμφανίζεται, ανέφικτη, πυκνώνει, υψηλά                 ΕΞ.2013 ………………………………………………………………………………………………………….......................

2.Β2.    Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:   κατανάλωσης,  αναδιοργάνωση, κεντρική, δεχτούν, συμμετοχή.  …………………………………………………………………………………………………………......................

Μονάδες 5                                                                                                         ΕΞ.2003

3. Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις του κειμένου: πραγματοποιούν, ευλύγιστα, ακαλλιέργητη, αφιλόκερδες, γυμνάζεις

Β4. αριστοκρατία, σκοινοβατικούς, ισορροπία, λεμβοδρομίες, συνηθίζουν: …………………………………………………………………………………………..........................................

Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη. ……………………………………………………………………………......................................................... ΕΞ.2005                                                                                                           Μονάδες 5

4. Β 4. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:   ΕΞ.2011

πιθανών, ξεχνάς, κατακερματισμό, μετατρέπεται, διασπείρει.               …………………………………………………………………………………..................................................

β)  Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: υπαρκτό, άρνηση, σίγουρος, προσβάσιμο, λογικό.…………………………………………………………………………………..................................................

5. Β3.α. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις, χωρίς να αλλάζει το νόημα του κειμένου:                                         

διαβαίνει, συλλογή, Παρατηρούν, τεχνητές, πρόοδο

………………………………………………………………………………………………................................

β. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: αρνηθεί, δικαιολογημένη, λογικά, ωφέλιμη, διαφώτιση

………………………………………………………………………………………………...............................

(Μον. 5)                                                                                                            ΕΠΑΛ.2013

6. Β3.Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

απτό, εγχείρημα, συνασπισμός, συντελείται, ενέχει.    

ΕΠΑΝ. 2003                                                                                                     Μονάδες 5

……………………………………………………………………………………………………........................

7. Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

κατοχυρώνεται , καταστολή,  προκειμένου, αφόρητη, επινοεί …………………………………………………………………………………………………………....................

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

γενική , πολιτισμένη  , αδικία, αποκτηνώνεται  ,αποτελεσματικά

…………………………………………………………………………………………………….................

8. Β3.  Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις με τη σημασία που έχουν στο κείμενο:

περισυλλογή, συμβιβάζεται, αοριστία, διαμαρτυρία, ενδιαφέρει,

διάνοια.                                                                                                       Μονάδες 6 …………………………………………………………………………………………………………..................

Β4.  ψυχαγωγία, τεχνοτροπίες: Να σχηματίσετε τέσσερις νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας για καθεμιά από ένα (διαφορετικό κάθε φορά) συνθετικό των παραπάνω λέξεων.                                                     ΕΞ.2001                            Μονάδες 4 …………………………………………………………………………………………………………...................

9. Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:   ατομική, επιτρέπουν, ανεπαρκείς, διαφορετικές, επεκτείνεται.   ………………………………………………………………………………………………………….................

β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ΕΞ.2010        συνεχή, χρησιμότητα, συνέπειες, δεξιότητες, καθίσταται. …………………………………………………………………………………………………………...................

10. Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ετερόφωτος, ελέγξιμος, ευθύνη, ελεύθερη, αδυναμία  …………………………………………………………………………………………………………..................

β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:      

 αρετή, γνώμη, ισχύς, περιφρουρώ, φρόνημα.

ΕΞ.2009 Μονάδες 5  …………………………………………………………………………………………………………...................

11. Β3. Να σχηματίσετε μία πρόταση ή μία περίοδο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:  εφευρέσεις, εμπειρία, αμφιταλαντεύεται, τεχνοκρατικό, πανικού. …………………………………………………………………………………………………………....................

Β4. Από το β΄ συνθετικό των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε μία νέα σύνθετη λέξη:

σταυροδρόμι, αποκαλυπτικές, βιολογικά, παράδοση, υπόδικη.                     ΕΞ.2008 …………………………………………………………………………………………………………....................

12. Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις του κειμένου: ΕΞ.2006

ακαταπόνητους, ανεπάντεχο, υπέρμετρη, προσήλωση, δαμάζει.                         Μονάδες 5 ………………………………………………………………………………………………………….......................

13. β. παντογνώστης, αποκλειστικά, εκπληκτικό:

Να αναλύσετε τις λέξεις στα συνθετικά τους και από το δεύτερο συνθετικό της κάθε λέξης να σχηματίσετε μια δική σας (απλή ή σύνθετη) λέξη. ΕΞ.2004                                                                                                               Μονάδες 3  ………………………………………………………………………………………………………….....................

14. Β2.    Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:                                                                                                             Μονάδες 5

κατανάλωσης, αναδιοργάνωση, κεντρική, δεχτούν, συμμετοχή.                        ΕΞ.2003  …………………………………………………………………………………………………………....................

15. Β5. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

συμμετοχή, τοπική, ταχύτητα, αφθονία, υπευθυνότητα.  ΕΞ.2002                    Μονάδες 5  ………………………………………………………………………………………………………….....................

16. Β3. α) επίτευγμα, δαμάσει, μετάβαση, πληρότητα, ουσιώδες: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις.                                              Μονάδες 5.

β) έλλογη, κοντά, συνοπτικό, φυσικής, αιχμαλωτίσει: Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις                                                Μονάδες 5   ΕΞ.2012  ………………………………………………………………………………………………………….....................

17. Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

αναλίσκεται, οικουμενική, διαστρεβλώσεις, ολωσδιόλου, ευζωίας.                   Μονάδες 5 ……………………………………………………………………………………………………………..................

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του

κειμένου:                                                                               Μονάδες 5                ΕΞ.2014

κοινόχρηστος, συμμετοχή, αυτοακυρώνεται, γνώση, αδιάκοπης.   …………………………………………………………………………………………………………. ....................

18. Β3. αδιάκοπη, φοβερής, ολέθριους, ζημιώνει, επινοήσεις:

Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε μια από τιςπαραπάνω λέξεις.

ΟΜΟΓΕΝΩΝ 2005                                                                                             Μονάδες 5  ………………………………………………………………………………………………………................

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΩΝΥΜΩΝ-ΣΥΝΩΝΥΜΩΝ

ΓΛΩΣΣΑ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ

"ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ!!

Βασικό κεφάλαιο του μαθήματος της Γλώσσας Γ΄Λυκείου αποτελεί "Η Πειθώ"(Διαδραστικό σχολικό βιβλίο).Ακολουθεί θεωρητικό σχεδιάγραμμα ως προς τους τρόπους πειθούς και τα μέσα υλοποίησής τους. ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥΣ Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Παροχή ερεθισμάτων στη διάνοια/σκέψη του δέκτη  ώστε να λειτουργήσει λογικά και να αποδεχθεί τις θέσεις του πομπού ΣΤΟΧΟΣ = η απόδειξη μιας θέσης- άποψης Α. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ = Θεωρητικοί συλλογισμοί, αποτελούμενοι από λογικές προτάσεις (προκείμενες) που παραθέτονται λογικά και καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα • συλλογισμοί • προτάσεις κρίσεως • ερωτηματικές προτάσεις ή ρητορικά ερωτήματα Β. ΤΕΚΜΗΡΙΑ = Συγκεκριμένα πραγματικά στοιχεία που χρησιμεύουν ως αποδείξεις (παραδείγματα, αριθμητικά ή στατιστικά δεδομένα, γεγονότα, επιστημονικά πορίσματα, γνωματεύσεις, αυθεντίες) • αποδείξεις  • παραδείγματα • στατιστικά στοιχεία • πορίσματα ερευνών • εμπειρικές αλήθειες • παραθέματα  • μαρτυρίες • γεγονότα (ιστορικά κ.ά.) Β.ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: - Επηρεασμός της ψυχής, κινητοποίηση των συναισθημάτων του δέκτη, ώστε να καταστεί ευνοϊκά διακείμενος απέναντι στον πομπό και τα λεγόμενά του και να παρακινηθεί προς την προσδοκώμενη απόφαση ΣΤΟΧΟΣ: επιχειρείται να ευαισθητοποιηθεί ο δέκτης για το σοβαρό πρόβλημα που θίγεται, να βιώσει συναισθήματα ενοχής, ντροπής, φόβου, δυσπιστίας, απογοήτευσης κτλ. ή χαράς, ικανοποίησης, θάρρους, εμπιστοσύνης, ενθουσιασμού κτλ., ούτως ώστε να ανησυχήσει, να προβληματιστεί, να κινητοποιηθεί, να αφυπνιστεί.                       ΜΕΣΑ: α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ των εξωτερικών ή εσωτερικών χαρακτηριστικών ατόμων, συνθηκών, καταστάσεων β ΑΦΗΓΗΣΗ γεγονότων, εμπειριών, συμβάντων γ ΧΙΟΥΜΟΡ – ΠΕΡΙΠΑΙΚΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (λογοπαίγνιο) δ ΕΙΡΩΝΕΙΑ - ΣΑΡΚΑΣΜΟΣ ε ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΗ ΓΛΩΣΣΑ = λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες- σχήματα λόγου – υπερβολή-  μεταφορά - επιθετικοί προσδιορισμοί – χρήση α΄και β΄προσώπου – λέξεις με ιδεολογική και συναισθηματική φόρτιση – ρητορικά ερωτήματα, ιδιαίτερα σημεία στίξεως- -χρήση προστακτικής-υποτακτικής Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Προβολή της ακεραιότητας, εντιμότητας, ήθους του πομπού ΣΤΟΧΟΣ: Ο πομπός να  αποκτήσει  την εμπιστοσύνη του δέκτη                 ΜΕΣΑ: α) ομιλία ή γραφή σε α΄ ενικό πρόσωπο β) χρήση λέξεων δηλωτικών ηθικών αρετών= εγκωμιαστικά λόγια γ) αναφορά σε πράξεις, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, αποδεικτικές του ήθους του πομπού δ) επίδειξη γνώσεων- τίτλων -Αξιόπιστος λόγος –Έπαινοι -Εγκώμια -Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός - θετικά φορτισμένο λεξιλόγιο Δ. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Αμαύρωση του ήθους του αντιπάλου μέσω προσωπικής επίθεσης και παράλληλα έμμεση ανάδειξη του ήθους και της ακεραιότητας του πομπού άρα και των λεγομένων του ως αξιόπιστων ΣΤΟΧΟΣ: επιχειρείται να αντικρουστούν τα αντίθετα επιχειρήματα που (τυχόν) προβάλλονται, με την καταρράκωση του κύρους αυτού που τα αντιπροσωπεύει.                    ΜΕΣΑ: α) ομιλία ή γραφή σε β΄ή γ΄ πρόσωπο β) χρήση λέξεων δηλωτικών ελαττωμάτων= επικριτικά λόγια γ) αναφορά σε πράξεις, ατομικές επιλογές, αποφάσεις, στάσεις, αποδεικτικές του ηθικού ελλείμματος του αντιπάλου δ) ύβρεις, ειρωνεία, καταγγελίες - αρνητικά φορτισμένο λεξιλόγιο Ε.ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Παράθεση απόψεων ενός ειδικού επιστήμονα, μελετητή, καταξιωμένου επαγγελματία, πνευματικού ανθρώπου ΣΤΟΧΟΣ: Εγκυρότητα-Ισχυροποίηση γνώμης γράφοντος-Ενίσχυση πειστικότητας-Γνώση-Αμεσότητα, φυσικότητα                   ΜΕΣΑ: -Αναφορά σε λόγια μιας προσωπικότητας -Αποφθέγματα –Ρητά –Γνωμικά -Παροιμίες  α) αυτούσια παράθεση απόψεων= δήλωση ονόματος ειδικού-χρήση εισαγωγικών β) νοηματική απόδοση απόψεων = δήλωση ονόματος- απουσία εισαγωγικών ΣΤ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ: Προσπάθεια κολακείας του δέκτη    ΣΤΟΧΟΣ:                                                Ο δέκτης  να γίνει πιο ευνοϊκός ακροατής/ αναγνώστης των απόψεων του πομπού                    ΜΕΣΑ: Αυτό επιτυγχάνεται με άμεσο ή έμμεσο (λανθάνοντα) αξιολογικό χαρακτηρισμό, ο οποίος ανάγει το δέκτη σε ξεχωριστή προσωπικότητα, ηθικά και κοινωνικά αποδεκτή, ώστε να τον ταυτίσει με ένα θετικό πρότυπο συμπεριφοράς και να τον ωθήσει να προσπαθήσει να το αποδείξει με τη στάση του. Π.χ.                                                                       -Οι καλές μητέρες φροντίζουν τα παιδιά τους με γάλα Χ                                                      -Ο δημοκρατικός πολίτης θα συμφωνούσε μαζί μου ότι …  <<Τόνωση αυτοσυναισθήματος του δέκτη ( αυτός ο τρόπος μπορεί να συμπεριληφθεί και στην επίκληση στο συναίσθημα)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΡΟΠΩΝ ΠΕΙΘΟΥΣ